Kerk bloeit ondanks Arabische lente
“De nieuwe generatie jongeren in Irak”, zegt bisschop Daniel met overtuiging, “maakt me blij en trots. Alles aan vernieuwing van onze samenleving komt van hen.” De Iraakse bisschop ziet het als zijn christenplicht om Gods licht te weerspiegelen in het onrustige Midden-Oosten.
Al twaalf jaar lang worstelen landen als Syrië en Irak, en in mindere mate ook Egypte, met de nasleep van de Arabische Lente en het geweld van IS. De oppervlakkige beschouwer ziet vooral onrust, chaos en geweld, met onder meer als gevolg een slinkende christelijke minderheid. Of de kerk nog van betekenis kan zijn in dit deel van de wereld, is een vraag die veel christenen bezighoudt.
De zogeheten Arabische Lente is een reeks volksopstanden die in 2010 uitbraken in de Arabische wereld. De vlam sloeg in de pan na de zelfverbranding van de Tunesische straatverkoper Mohammed Bouazizi, uit protest tegen de inbeslagname van zijn handelswaar. Het incident lokte een golf van woede uit, vooral onder de vele Arabische jongeren met weinig toekomstperspectief. Zij waren diep teleurgesteld over falend leiderschap, de alomtegenwoordige armoede, werkloosheid en corruptie.
Uittocht
De Arabische opstand zorgde niet voor een omwenteling en bracht geen democratie. Wel werd de economie in de regio hard geraakt en sloegen miljoenen mensen op de vlucht. De christelijke minderheid werd gedecimeerd; van de anderhalf miljoen christenen in Irak bijvoorbeeld bleven amper 160.000 over. De rest was vertrokken, gevlucht of gedood. In Syrië bleven van de twee miljoen christenen nog zo’n 700.000 over. De oorlog verwoestte het land. Steden als Aleppo, Homs en de buitenwijken van Damascus veranderden in een slagveld. Maar president Assad bleef met grof geweld, bombardementen en Russische steun in het zadel.
Kortom, het Midden-Oosten maakte een ongekende uittocht van inwoners mee naar omringende landen als Turkije en Zuid-Europese staten en naar Noord-Amerika. Toch markeert die exodus niet het einde van de kerk in de regio. Maar eerst nog Egypte.
Egyptische christenen
In Egypte, waar eeuwenlang de Koptische Kerk een rol van betekenis speelde in de samenleving, kregen christenen het in 2012 zwaar te verduren onder de radicale Moslimbroederschap. Pas nadat president Morsi door ingrijpen van het Egyptische leger aan de kant was gezet, kwam er weer wat meer lucht. Generaal al-Sisi maakte als nieuwe president verzoenende gebaren naar de Egyptische christenen, onder meer door de Orthodox-christelijke mis bij te wonen in gezelschap van de koptische patriarch. Hij trad op tegen discriminatie van christenen en stond in 2016 de (her)bouw van kerken in Egypte toe.
Toch kwam er weinig verbetering in de omstandigheden van Egyptische christenen. De islamitische meerderheid – negen van de tien Egyptenaren zijn moslim – beschouwt christenen vaak als tweederangsburger. Het is niet toegestaan om de islam de rug toe te keren. Meer dan eens worden christenen beschuldigd van godslastering, een verdachtmaking die tegenstanders aangrijpen voor aanvallen op kerken en gelovigen.
De verplichte vermelding van een religieuze overtuiging in het paspoort, is al jaren een heet hangijzer in Egypte. De omstreden kwestie blijft onopgelost, terwijl identiteitskaarten essentieel zijn om toegang te krijgen tot hoger onderwijs, om een baan te vinden, te mogen stemmen of te mogen reizen. De vermelding ‘geen religie’ bestaat niet; als Egyptisch burger moet je altijd een godsdienst aanhangen. In het identiteitsdocument is wijziging van islam naar christendom praktisch niet mogelijk. Verandering naar de islam is zeer eenvoudig.
“Het is onze plicht als christen om Gods liefde te weerspiegelen in de Iraakse samenleving”
Kansen
Toch blijft de kerk actief en creatief in dit deel van de wereld. Kerken in Syrië en Irak spelen in toenemende mate een verbindende rol als centrum van hoop, waar iedereen terecht kan voor hulp, onderwijs of voedsel. Inmiddels doen in beide landen honderden kerken mee.
In Syrië had Open Doors al voor de burgeroorlog een uitgebreid netwerk, waardoor de organisatie vroegtijdig kon inspelen op hulpvragen van lokale partners, bijvoorbeeld door voedselpakketten uit te delen aan de zwaarstgetroffen gezinnen. Later begon Open Doors te investeren in projecten die inkomsten opleverden, zodat een gezin voor zichzelf kon zorgen.
In Irak vervullen christenen hun rol zoals de Bijbel daarover spreekt: als zoutend zout en helder licht. “Het is onze plicht als christen om Gods liefde te weerspiegelen in de Iraakse samenleving”, zegt de 33-jarige bisschop Daniel. Hij werkt onder christenen in de Vlakte van Nineveh, in het noorden van Irak.
De jonge pastor voelt zich bemoedigd door de inzet van christelijke jongeren in zijn omgeving. De kerk in Irak is ruim tweeduizend jaar oud. Nu christenen massaal wegtrekken, richt Daniel zijn hoop op leeftijdgenoten. “Ik ben echt trots op deze generatie, omdat zij onze gemeenschap doen herleven. Ze willen geen tweederangsburger zijn, een machteloze minderheid, maar een enthousiaste gebedsbeweging. Ze zetten zich in voor gelijke behandeling. Ik hoop dat mijn volk door hen ervaart dat God er nog steeds is en ons niet verlaat.”
Verdraagzaamheid wint veld
In verschillende Golfstaten, zoals Bahrein en de Verenigde Arabische Emiraten, verbetert de verdraagzaamheid tegenover niet-moslims. De regeringen in deze landen zijn meer geneigd te luisteren naar de roep uit het buitenland om ruimhartiger om te gaan met het recht op godsdienstvrijheid. In Egypte wint de opvatting dat religieuze tolerantie de nationale eenheid bevordert, steeds meer terrein. Van haatspeeches tegen christenen door radicale groepen zijn de autoriteiten niet gediend.
Gered uit de steengroeve
Witte stofslierten dwarrelen omhoog in de moordende hitte van de steengroeve. Onder de verzengende zon in Zuid-Egypte zwoegt Baher*. Met een doek om zijn hoofd en mond geknoopt en een simpele zonnebril, bindt hij dagelijks de strijd aan met stof, lawaai en dorst. “God, allemaal Uw schuld!”, schreeuwt het in hem. Vergeten is de blijdschap over de dag dat Baher eindelijk werk had gevonden, nu inmiddels twaalf jaar geleden. […]
De wederopbouw van Syrië na de aardbeving
In de vroege ochtend van 6 februari 2023 om 04.17 uur trof een zware aardbeving met een kracht van 7,8 Turkije en Syrië. In Syrië kregen Aleppo, Afrin, Idleb, Hama en Latakia de volle laag. Veertien dagen later deed een nieuwe aardbeving de grond trillen. De gevolgen waren groot: zo’n 5.100 mensen kwamen om, meer dan 15.000 mensen raakten gewond. Hoe is het nu in deze gebieden? Leyla Samar*, een […]
Gratis Open Doors Magazine
Wil je meer weten over de vervolgde kerk? Vraag dan hieronder het gratis Open Doors Magazine aan. Je ontvangt het magazine zes keer per jaar per post, inclusief gebedskalender. Bestel nu! Het Open Doors Magazine Het nieuwste nummer van ons magazine, dat rond 12 maart op je deurmat valt, staat in het teken van de vervolgde vrouwen. In dit nummer van het Open Doors-magazine lees je onder ander over Simin […]